Toch opmerkelijk: een docent Game Design die diep nadenkt over bordspellen. Arjan van Houwelingen, de man achter Capo della Mafia: ‘Of je nu analoog speelt of digitaal, de zelfde principes gelden.’
‘Stel je voor dat er een groot gat in de grond is, waarin je vanaf één meter afstand een bal moet gooien. Is dat leuk?’
Nou, nee.
‘Oké, stel je dan nu voor dat je een klein balletje hebt dat je in een klein gat moet spelen, mét een stok, vanaf een enorme afstand. Is dat leuk? Ja. Strooi nog wat in het rond met rare obstakels en vreemde regels. Dan heb je golf. Nog leuker. De mens, hoe je het ook wendt of keert, houdt van onzinnige complexiteit.’
Waarom toch?
‘Er zijn verschillende redenen. De spanning is een belangrijke factor. Wanneer onzeker is of een poging lukt, maakt je lichaam dopamine aan. Wie een spel speelt, creëert voortdurend momenten waarin het onzeker is of je slaagt. Je blijft proberen, sowieso tot aan het moment waarop je succes hebt.’
De teleurstelling van het falen, weegt minder zwaar dan de blijdschap van de winst
Patiencespelers gaan door, ook ná succes.
‘Gokkers ook, ze kunnen verslaafd raken. Dit fenomeen is veel onderzocht in de psychologie en je kunt het tegenwoordig ook meten aan de dopamineproductie. Hoe kleiner de kans op succes, hoe meer dopamine. Aan de andere kant ervaar je de beloning intenser als de kans op succes klein is. De gokker reageert euforisch op succes, juist omdát de kans zo klein is. De teleurstelling van het falen, weegt minder zwaar dan de blijdschap van de winst. En hoe uitzonderlijker het succes, hoe groter de bevrediging.’
Dan kun je net zo goed niet trainen.
‘Totdat je ziet dat degenen die het spel wél oefenen wél succes hebben. Zulke momenten kunnen je spellust aanwakkeren. Competitie, dus. Oefening zorgt ervoor dat je kansen op beloning vergroten of, in het minst gunstige geval, niet verkleinen. Zo krijgen we het spel steeds beter onder de knie. Leren door spelen: dat doen mensen van kinds af aan. Dieren trouwens ook. Spel is een ideale vorm van leren.’
Als iemand er met de pet naar gooit, is een spel meteen niet leuk meer
We moeten het spel serieus nemen?
‘Alleen dan werkt het. Als iemand er met de pet naar gooit, is een spel meteen niet leuk meer. Valsspelers zijn ook zelden geliefd. Tenzij je valsspelen in het spel verwerkt, zoals in mijn spel Capo della Mafia.’
Ik dacht: hij begint er nooit over.
‘In het normale leven wordt liegen niet op prijs gesteld. In mijn spel wel, bluffen speelt een grote rol. Liegen is gelegitimeerd en soms zelfs wenselijk.’
Wat leren spelers van Capo della Mafia dan? Liegen en bedriegen?
‘Je leert vooral hoe je het gedrag van anderen beoordeelt. Wat zegt iemand, hoe zegt hij en wanneer. Waarom zwijgt hij? Wat zeggen zijn woorden? Je leert van alles over sociale interactie.’
De maffia zelf is vooral een mannenwereld, maar het Italiaanse woord mafia is vrouwelijk
Hoe weet je dat een spel goed is?
‘In je eentje kom je dat nooit te weten. Eén van de grootste fouten die studenten game design kunnen maken, is zich achter hun computer verliezen in allerlei geweldige spelelementen en –toevoegingen, zonder die uitgebreid te toetsen. Je moet alles testen, zeg ik tegen ze, ieder stapje. Niet aan je vriendjes en vriendinnetjes vragen wat ze ervan vinden, want die vinden het namelijk allemaal best. Nee, ik probeer ze een mentaliteit aan te kweken van testen en feedback. Als je steeds maar weer om kritiek vraagt, zorg je ervoor dat de game beter en beter wordt. We hebben er speciale testmiddagen voor ingericht. Steeds weer dezelfde vraag, wat vinden jullie, testers, van dit element?’
Wat was er niet goed aan de oerversies van Capo della Mafia?
‘Het heette Capo di Mafia totdat een Italiaanse student me heel voorzichtig kwam vertellen dat het in zijn ogen misschien toch wel della moest zijn. Dat behoedde me voor een blunder. En ik had weer wat geleerd, natuurlijk: de maffia zelf is vooral een mannenwereld, maar het Italiaanse woord mafia is vrouwelijk. Ja, met één f.
‘Inhoudelijk had het spel ook veel onvolkomenheden. Het begin was eerst te complex, ik had een heel ingewikkeld systeem van straf en beloning bedacht. Dat leidde ertoe dat het te lang duurde voordat je tot de kern van het spel kwam, het inschatten van de geloofwaardigheid van je spelpartners.’
Wordfeud is gewoon Scrabble, maar dan zonder de poespas van dat steentjes leggen en mét een uitbreiding van het aantal tegenstanders
Wat is hét cruciale verschil tussen een gewoon spel en een digitaal game?
‘Op mijn vakgebied, de psychologie, is er geen verschil, of nauwelijks. Dezelfde principes gelden. Dat blijkt ook wel, want vele spellen die je fysiek kunt spelen, zijn digitaal ook populair. Wordfeud is gewoon Scrabble, maar dan zonder de poespas van dat steentjes leggen en mét een uitbreiding van het aantal tegenstanders. In de vorm is er natuurlijk wel heel veel veranderd, dankzij de informatietechnologie. Maar dat fenomeen zie je overal om je heen, dus ook in de wereld van het spel.’
Is Capo della Mafia een leuk sinterkerstcadeau voor studenten?
‘Dat garandeer ik, zonder meer, erewoord.’
Van Houwelingen, wat en hoe?
Psycholoog Arjan van Houwelingen (37) is vanaf 2015 docent op de opleiding Communication & Multimedia Design. Hij geeft ontwerptheorie en spelpsychologie aan de majoropleiding Game Design, waarvoor hij dit jaar ook het vierde jaar coördineert. Ook is hij de man achter de maandelijkse Testavonden voor spellenmakers in Indietopia (info: spellenmaakgilde.net).
WIN!
HanzeMag mag van Arjan één Capo della Mafia (winkelwaarde € 14,99) uitloven aan één van de studenten die het juiste antwoord geven op de volgende vraag: Hoe noem je de geheimhoudingsplicht binnen de maffia? Mail ons je antwoord voor 1 februari 2018!
Foto: Luuk Steemers
