Vanmiddag om half twee wordt Gary Wolf geïnstalleerd als gastlector op de Hanzehogeschool. Maar gisteravond opende de grondlegger van de Quantified Self-beweging al de aanval op therapeuten die ervan overtuigd zijn dat hun interventies menselijk gedrag veranderen. Dat valt niet te bewijzen, stelt Wolf, wiens lezing in het Academiegebouw de uitdagende titel Against Behaviour Change draagt. Maar van wapengekletter is geen sprake, hoewel de Geertsemazaal vol zit met mensen van wie je vermoedt dat ze hun boterham verdienen in de sectoren die Wolf toch tamelijk onthutsend in de hoek zet. Stoppen met roken? Alcohol afzweren? Afvallen? Meer bewegen? Een gezonde levensstijl? Steeds springen er helpers en hulpverleners op die beweren dat zij dé methode hebben om daar verandering in te brengen. Maar géén van hen kan aantonen dat hun interventie de oorzaak is van de eventuele verandering, beweert Wolf.
Gary Wolf: Je kunt nooit zeggen dat een interventie resultaat heeft opgeleverd: er zijn te veel factoren die menselijk gedrag beïnvloeden
En dat geldt niet alleen voor de wondertherapieën uit de damesbladen, maar ook voor de methodieken die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Wolf weidt uit over de Transtheoretical Model of Behavior Change van James Prochaska, het model waaraan wetenschappers het vaakst refereren. Het model stelt dat een verandering plaatsvindt in een aantal fasen: van de fase waarin het probleem niet wordt onderkent, via bewustwording, het aanleren van alternatief gedrag naar de incorporatie van dat nieuwe gedrag. Wolf ontkent niet dat een verandering zo kán verlopen, maar dat niemand kan aantonen dát verandering zo verloopt.
De reden hiervoor is zo simpel als wat: menselijk gedrag wordt door zo enorm veel factoren beïnvloed, dat het onmogelijk is om te bepalen wat de invloed van één enkele factor is. Het is zelfs onduidelijk wat we onder een factor moeten verstaan. Aanleg? De omgeving? De opvoeding? Zelfs een concreet concept als voedsel is veel te ruim gedefinieerd. Laten we eerst maar eens beginnen met het bijhouden en in kaart brengen van simpele meetbare dingen, was de gedachte die Kevin Kelly en Wolf aanzette tot het oprichten van The Quantified Self. Misschien dat we dan verbanden vinden. En misschien worden we wel veel bewuster van ons gedrag als we er steeds op een prettige manier aan worden herinnerd. Dat je niet denkt dat je voldoende hebt bewogen, maar dat je smartphone vrolijk piept dat die tienduizend stappen erop zitten.
